Passend onderwijs voor hoogbegaafden

Is het huidige onderwijs passend voor hoogbegaafde leerlingen?

Er zijn veel mooie initiatieven en succesverhalen rondom passend onderwijs voor hoogbegaafden. Dat laat onverlet dat over de breedte docenten op dit moment niet voldoende toegerust zijn om het brede scala aan leerlingen tegelijk in een klas zo les te geven dat ieder zich goed kan ontwikkelen. Ook de lesmethodes zijn vaak nog niet zo ingericht dat de leerling (geheel zelfstandig) een gedifferentieerde individuele leerroute kan volgen. Daarnaast is het systeem nog weinig flexibel om docenten en leerlingen daartoe de nodige ruimte te geven. Tel daarbij op de overvolle agenda van de Nederlandse docent en onze Nederlandse doe-maar-gewoon-mentaliteit gevoed door een vleugje calvinisme en socialisme. Daarmee is context voldoende geschetst, waarbinnen nu rapport na rapport, beleidsplan na beleidsplan, en financiële prikkel na financiële prikkel de media vullen met zorg en roep om passend onderwijs voor hoogbegaafden.

motivatie leerling Inspectieverslag 2012-13

bron: http://publicaties.onderwijsinspectie.nl/xmlpages/page/onderwijsverslag-2012-2013/hoofdlijnen

De Nederlandse leerling steekt op twee punten negatief af bij andere leerlingen: de motivatie voor school is erg laag en de zesjes cultuur is dominant. Het is prachtig dat we met de onderwijsprestaties ondanks alles nog in de subtop zitten, maar we laten aan de bovenkant zichtbaar te veel liggen. Hoe kunnen we dus winst halen bij de ontwikkeling van de leerlingen met (erg) ruim potentieel?

10 condities waarop het onderwijs aan hoogbegaafden (nog) niet past

zij denken sneller dan een gemiddelde vwo-er : ze moeten hun denken afremmen bij instructie en oefening; hun eigen kennisconstructieproces wordt gefrustreerd
zij slaan makkelijk stappen over die (te) logisch zijn: ze verliezen punten op een toets ; wordt als slordig/eigenwijs gezien, omdat niet vaste methode/stappen worden gevolgd
zij denken via vrije associaties: opkomende vragen lijken bezijden het onderwerp; wordt als dromerig/niet opletten/les verstorend gezien
zij leren niet door veel oefening, maar via inzicht: meer dan 2 keer oefenen heeft geen leeropbrengst meer; (huis)werk is demotiverend
zij leren van docenten die expert zijn op vakgebied: docenten kunnen onzeker worden van vele vragen
zij kunnen moeite hebben met reproductiegerichte toetsen/onderwijs: cijfers kunnen heel wisselend zijn. Vooral in de onderbouw (en bij de talen)
ze hebben diepgang nodig (voorbij de toetsstof): losse, fragmentarische kennis beklijft niet; versimpeling (leren dat ipv leren hoe) frustreert ontwikkeling van begrip
zij leren vanuit overzicht en samenhang ipv in kleine vakken/stukjes leerstof: staat haaks op opbouw van meeste lesmethodes en op toetsing per hoofdstuk
zij hebben behoefte aan (keuze-)ruimte en –vrijheid: want dan kunnen zij met steun en begrip van school waar nodig zich aanpassen aan het schoolse leren om het diploma te halen.
zij leren graag samen met gelijkgestemden; want dan trekken zij samen op om hun weg te vinden in het schoolse leren gegeven punt 1-9

Zo verliezen ze dagelijks heel veel energie, omdat ze zich op punt 1 t/m 9 moeten aanpassen.
Zo verliezen ze de mogelijkheid om te leren leren
Zo verliezen ze gemakkelijk de motivatie voor school.
Zo verliezen ze hun eigen intelligentie (if you don’t use it, you loose it)
Zo verliezen ze het vertrouwen in de eigen potentie
Zo verliezen ze het contact met de omgeving
Zo verliezen zij zichzelf